دوو ئامێرى زۆر گرنگ بۆ سكوڵى پزيشكى دابين كرا
News #02, Issue 21, Sep 2016 | Núcey #02, Jhimarey 21, Mangí 9 Sallí 2016 | نوچەی 2، ژمارەى 21 مانگی 9 ساڵی 2016
هەريەك لە ئامێرەكانى پشكنینی هه‌ناسه‌ی مرۆڤ و ئامێری پشكنینی چاو بۆ سكوڵى پزيشكى زانكۆ دابينكرا، ئەم ئامێرانە توانا و كاراييەكانى خوێندكارانى سكوڵەكە بەرز دەكاتەوە، دڵنياييشە بۆ دابينكردنى خوێندنێكى ئاست بەرز بۆ سكوڵى پزيشكى.
بەڕێز دكتۆر هێمن ڕەسوڵ ساڵح، مامۆستاى سكوڵى پزيشكى و پسپۆرى نەخۆشيەكانى هەناو، ڕونكردنەوەى تەواو پێشكەش دەكات لە بارەى ئامێرەكان.
ئامێری یه‌كه‌م : ( ئامێری پشكنینی هه‌ناسه‌ی مرۆڤ )
( نه‌خۆش له‌ڕێگه‌ی هه‌ناسه‌ی قوڵه‌وه زانیاری لێ وه‌رده‌گیرێت )
ئه‌م ئامێره ناوی ( سپایرۆمه‌تری ) یه ، دروست كراوی ولاتی به‌ریتانیایه ، به‌هۆی ئه‌م ئامێره‌وه پزیشك ده‌توانێ جۆری نه‌خۆشه‌كانی كۆئه‌ندامی هه‌ناسه ده‌ست نیشان بكات، له‌گه‌ڵ ڕێژه‌ی نه‌خۆشیه‌كه له رووی به‌هێزی و بێ هێزیه‌وه، هه‌روه‌ها كاریگه‌ریه‌كانی نه‌خۆشیه‌كه له‌سه‌ر جه‌سته‌ی مرۆڤه‌كه .
ئامێره‌كه چه‌سپه به كۆمپیوته‌ره‌وه و راسته‌و خۆ نه‌خۆش له‌ڕێگه‌ی دانه‌وه‌ی هه‌ناسه‌ی به‌هێزه‌وه زانیاریه‌كانی لێوه‌رده‌گیرێت و جۆر و ڕێژه و شێوازی چاره‌سه‌ركردنه‌كه‌ی له‌ڕێگه‌ی ئه‌وداتایانه‌ی ئامێره‌كه تۆماری كردون ، پیشان ده‌دات ، وه له‌لایه‌ن پزیشكی تایبه‌تمه‌نده‌وه شی ده‌كرێته‌وه و ده‌ست نیشان ده‌كرێت .
ئه‌م ئامێره یه‌كێكه له‌باشترین جۆره‌كانی پشكنینی هه‌ناسه‌ی مرۆڤ كه زۆر نوێ و سه‌رده‌میانه‌یه .
ئامێری دووه‌م ( ئامێری پشكنینی چاو )
( ئایا ده‌توانین ئاو له‌پشتی نه‌خۆش وه‌رگرین )
ناوی ئامێره‌كه ( فه‌نده‌س كۆپینگ ) ه و جۆری كیله‌ری به‌ریتانیه .
ئه‌م ئامێره‌ش یه‌كێكه له نوێترین و باشترین جۆره‌كانی ئامێری پشكنینی چاو له جیهان .
سه‌باره‌ت به گرنگی ئه‌م ئامێره‌ش دكتۆر هێمن دەلێت " ده‌توانین سوود له‌م ئامێره وه‌رگرین بۆئه‌و نه‌خۆشانه‌ی كێشه‌یان له ده‌ماره‌كان یان تۆڕی چاو یان په‌رده‌ی مێشك هه‌یه .
له‌ڕێگه‌ی ئه‌م ئامێره‌وه ده‌توانین پشكنین بۆ ئه‌و نه‌خۆشانه بكه‌ین كه ده‌ماره‌كانی چاویان ئاوساوه، یان تووشی هه‌وكردنی په‌رده‌ی مێشك بوونه یان ئه‌و كه‌سانه‌ی كه پاڵه په‌ستۆ و فشاری مێشكیان به‌رز ده‌بێته‌وه و كاریگه‌ری هه‌یه له‌سه‌ر ده‌ماری چاوه‌كانیان كه‌پێی ده‌وترێت ( ئۆپتیك نێرم ) .
دوای پشكنین له‌ڕێگه‌ی ئه‌م ئامێره‌وه بۆ نه‌خۆشه‌كه ده‌رده‌كه‌وێت كه ئایا ده‌ماری چاوه‌كان ئه‌ستوور بووه یان كزبووه
وه گرنگیه‌كی تری ئامێره‌كه ئه‌وه‌یه كه كاریگه‌ری نه‌خۆشیه‌كانی شه‌كره و زه‌خت له‌سه‌ر چاوه‌كان دیاری ده‌كات .
وه بۆ ئه‌و نه‌خۆشانه‌ی تووشی هه‌وكردن ( التهابی ) زه‌حایا ده‌بن . كه پێویسته له‌كاتی پشكنین ئاو له پشتیان وه‌رگرین ، ئایا ده‌توانین ئه‌م پشكنینه بۆ نه‌خۆشه‌كه ئه‌نجام بده‌ین ؟
سه‌ره‌تا له‌ڕێگه‌ی ئه‌م ئامێره پشكنین بۆچاوی نه‌خۆشه‌كه ده‌كه‌ین بزانین ده‌ماره‌كانی چاوی ئاوساوه‌یان نه ئاوساوه ، ئه‌گه‌ر كێشه‌ی نه‌بوو له ده‌ماره‌كان ئه‌وكات ئاو له پشتی نه‌خۆشه‌كه وه‌رده‌گیریت بۆ ئه‌وه‌ی بزانین هۆكاری هه‌وكردنی په‌رده‌ی مێشكی نه‌خۆشه‌كه ( ڤایرۆسه یان به‌كتریایه ) .
لە بارەى نرخى ئامێرەكانەوە د.هێم دەڵێت " هه‌ردوو ئامێره‌كه كه نرخه‌كانیان ( 1500 ) پاوه‌نده ، له‌سه‌ر ئه‌ركی زانكۆی كۆیه و خێر خوازی شاره‌كه‌مان ( دكتۆر فه‌رهاد ئیسماعیل ) دابین كراوه ، له‌ڕێگه‌ی به‌ڕێز دكتۆر هیوا به‌ده‌ستمان گه‌یشتووه . هه‌ردوو ئامێره‌كه بۆ خویندن و ڕاهێنانی خوێندكارانی قۆناغی دووه‌می كۆلێژی پزیشكیمان له تاقیگه‌ی فه‌سله‌جه یان فسیۆلۆژی سوودیان لێ وه‌رده‌گیرێت .
به‌خشینی دلنیایی
لەبارەى گرنگى ئامێرەكان بۆ سكوڵى پزيشكى دەلێت " ئه‌و ئامێرانه‌ی بۆمان دابین كراوه زۆر گرینگ و پێویست بوون ، باوەڕم وانیه له هیچ سكوڵێكی پزیشكی هه‌رێم تائیستا دابین كرابێت .
ئه‌مه‌ش ئه‌وپه‌ڕی دڵنیایی ده‌داته خوێندكاره‌كانمان و كه‌سو كاریان و هه‌موو ئه‌وانه‌ی له داهاتوودا ده‌یانه‌وێ له لامان بخوێنن، كه سكوڵی پزیشكی زانكۆی كۆیه به‌و ماوه كه‌مه‌ی ته‌مه‌نی دروست بوونیه‌وه ، ئه‌وپه‌ڕی توانای خۆی به‌كار هیناوه ، تاوه‌كو له‌ڕووی تاقیگه و ئامێر و مامۆستا و توانستی زانستیه‌وه كه‌مو كوڕی نه‌بیت . "
هێمن رسوڵ صاڵح
نازناوى زانستى : مامۆستا
بڕوانامە : ماستەر له نه‌خۆشیه‌كانی هه‌ناو
خاوه‌نی بۆردی عیراقی و عه‌ره‌بی له نه‌خۆشیه‌كانی هه‌ناو
سکوڵی پزیشکی
دامەزراندنی سکوڵى پزیشکی لە زانكۆمان، لە چوارچێوەی پلانی ستراتیجی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی، بۆ پڕکردنەوەی پێویستییەکانی کۆمەڵگای کوردەواری و خزمەتکردنی هاونیشتمانییان، بە ئافراندنی ژیانێکی تەندروست بۆیان و دەرفەت پێدانی زیاتر بەو خوێندکارانەی پۆلی دوازدەی بنەڕەتی، کە شیاوی و توانای خوێندنی پزیشکیان هەیە كرايەوە .
ئامانجی سەرەکی دامەزراندنی سکوڵەکە، پێگەیاندنی پزیشکی بەتوانا، لە ڕووی زانیاری پزیشکی و شارەزایی پراکتیکی و تاکی پیشەگەر و خاوەن ڕەوشتی مرۆڤانەيە . هاوکات ئامانجی دروستکردنی تاکێکی ڕاهێنراوە، کە بەردەوام لە خەمی خۆ نوێکردنەوەی خۆی و زانستەکەیدا بێت و هەموو هەنگاوەکانی بە پێشکەوتنی زانستەکەی ببەستێتەوە، بە توێژینەوەی زانستی و ڕاستییە زانستییە بەدەستهاتووەکان، نەک لادان لە پرەنسیپەکانی زانستی پزیشکی، و ئەتەکێتی پیشەیی.
وەک شانازیەکیش، بۆ دەڤەرەکە، لەسەر ئاستی قەزاکانی کوردستان شاری کۆیە، بوو بە یەکەم قەزا، کە بەشی پزیشکی تیادا بکرێتەوە.
ماوەی خوێندن، لەم سکولەدا شەش ساڵە و دوو ساڵی یەکەم قورسایی دەخرێتە سەر زانستە پزیشکییە بنەڕەتییەکان و ساڵەکانی دواتر لەگەڵ بەردەوامی وانە تیۆرییەکان، گرنگی زیاتر بە وانە پراکتیکییەکان دەدرێت، بە سود وەرگرتن لە نەخۆشخانەی فێرکاری کۆیە و مەڵبەندە تەندروستییەکانی دەوروبەری.
ئەو هۆکارەی کە تایبەتمەندێتی نمونەیی بە سکوڵی پزیشکی زانکۆی کۆیە بەخشیوە، خۆی دەبینێتەوە لەو فەلسەفە ڕوونەی کە لە زانستی بنچینەیی و ئەزموونی ڕەوشتیدا بەرجەستەکراوە بۆ پێگەیاندنی کۆمەڵێك پسپۆڕ و پزیشک، کە ڕووبه‌ڕووی كارێكی سه‌خت ده‌بنه‌وه له به‌كارهێنانی توانا كه‌سییه‌كانیاندا،له چارەسەرکردنی کەسانی نەخۆش، دابینكردنی خزمه‌تگوزاری لەبواری چاودێری تەندروستی بۆ كۆمه‌ڵگا و پشتگیری كردن و یارمه‌تیدانی كه‌سانی په‌راوێزكراو و بێ ده‌سه‌ڵات. بۆ زانيارى زياتر لێرە كليك بكە.
ئامادەكردنى : محەمەد مەغديد
