تیمێكی فاكەڵتی ئەندازیاری لە زانكۆی كۆیە توانی پەنجا هەزار دۆلار وەك گرانت بۆ پرۆژەیەك بە دەست بهێنێت

Research Team from Faculty of Engineering of Koya University Awarded Grant of $50.000

A research team from the Faculty of Engineering led by Dr. Mohemmed Haseeb Zangana, the dean of the Faculty of Engineering, has been awarded a grant of 50,000 US dollars from The International Research & Exchanges Board (IREX) for their project titled " “Pre-treatment and Disposal of Expired Molecular Sieves: Petroleum Industry in Iraq as Case Study”. This is a joint project between Koya university and Missouri University of Science and Technology, USA .

Project description

The purpose of this project is to initiate collaborative research between Koya University and Missouri University of Science and Technology in order to treat the used molecular sieves from the petroleum industry through various processes to remove hazardous contaminants that may be present. Molecular sieves are used for a wide range of applications in industries especially in the petroleum industry and in gas processing plants. There is a huge number of molecular sieves that are unsafely disposed of each year. This project intends to develop modes of treating used molecular sieves prior to disposal and to inform the creation of relevant policies and regulations.

Project justification

It has been some time since the oil and gas companies have started using molecular sieves to produce oil and gas and as these sieves have limited lifetime they should be periodically replaced resulting in tons of waste material which are disposed of unsafely. With regard to the process of treating these waste materials, the companies state that it should be done according to regulations given by the country which uses these materials; however, in Kurdistan and even in Iraq there are no such regulations. This project aims to identify processes to remove hazardous chemicals prior to disposal, which could result in decreased pollution and decreased levels of human exposure to toxic chemicals. This project aims to provide important scientific information to relevant ministries to inform policy discussions.

The benefits of the project

Four faculty members from the Faculty of Engineering, Koya University, namely Assistant Prof. Dr. Mohammed H.. Zangana, Dr. Payman S. Ahmed, Mr. Fakhri H. Ibrahim and Ms. Farah A. Yusif, work with a faculty member from Missouri University of Science and Technology to conduct the research. Using this research, the faculty members aim to develop a report based on their findings to be used by the Ministry of Natural Resources and the Ministry of the Environment to develop regulations that will limit the negative environmental and health consequences of the disposal of molecular sieves.

Competition at the level of Iraq

In an interview with the Koya University Newsletter, Dr. Zangana, the Dean of the Faculty of Engineering, said, "During the analysis of the molecular sieve materials used by one of the gas companies , we found out that the sieves contained substances which are unsafe to be directly thrown away as waste material. Based on this, we felt the need to undertake this project as part of our responsibility and also as a commitment to do something to serve Koya University; therefore, as soon as we had the chance, we submitted our project to IREX."

Concerning the obtained fund, Dr Zangana said, "Obtaining the fund depended on competition and fortunately, we were successful in the competition. Our project along with others was submitted at the level of Iraq and was included in the final list of the top 25 projects. Thus, we had an online interview and we were asked to give more details about the project because one of the conditions ofgrant was using it for a useful project to benefit Kurdistan Region and Iraq especially in the field of environment protection."

How the project is implemented

With regard to molecular sieve materials, Dr. zangana further added, "As a matter of fact, the least thing t do is the need to dump or remove these harmful substances in a scientific way. Part of our work will be to treat and recycle the materials but our main aim is to identify the substances that the waste materials contain so as to find out which of these substances, if thrown away directly, pose a threat to the environment and how they can be treated. This is the main part of our work."

As far as the duration and details of the project is concerned, Dr. Zangana stated, "The project duration will be one year. We have been in constant contact with IREX regarding our plan, the current situation of the project and we have set a wok plan, identified the project stages and set a plan regarding how to spend the budget."

Regarding the role of Missouri University of Science and Technology, Dr. Zangan explained," This is a joint project between Koya University and Missouri University of Science and Technology in the USA. According to the work plan that both universities have agreed on, this research project involves a number of scientific activities to be conducted. One of these is the joint design for the rig that will be used for the experimental work. Bearing in mind, that this material i.e. the used molecular sieves may contain harmful materials therefore it will be difficult to be transported to the USA for treatment. This being the case all the practical work will be conducted at Koya University with cooperation by the team from Missouri University of Science and Technology."

What will be the result of the project?!

Concerning the final results of the project, Dr. Zangana said," At the moment we are in the process of carrying out some tests, later we intend to invite a number of relevant government departments especially the representatives of the Ministry of Natural Resources, the Kurdistan Board for the Protection of the Environment, the American Consulate in Kurdistan, the oil and gas companies, and the environment protection organizations and we present a seminar on the project and inform them about the way we are going to implement the project. We also ask for the help and support of all the relevant people who work in this field in order for the project to achieve its aim. Finally we submit a report about the findings of the project to the Ministry of Natural Resources and the Kurdistan Board for the Protection of the Environment so that they issue necessary regulations that may be of benefit and that may increase awareness concerning the risk of such waste materials and at the same time reduce their risk to the environment.

Personal information:

Dr. Mohammed. H. Zangana is the dean of the Faculty of Engineering and he is also the head of the Department of Chemisty. He has one joint research and 14 individual researches. For more information click here.

• • Prepared by Mohammad Maghdid

• Translated by the Translation Unit

تیمێك لە توێژەرانی فاكەڵتی ئەندازیاری بە سەرپەرشتی پرۆفیسۆری یاریدەدەر د.محمد حەسیب زەنگەنە راگری فاكەلتی ئەندازیاری توانیان پەنجا هەزار دۆلار وەك گرانت لە لایەن بۆردی ئاڵوگۆری توێژينەوەی نێودەوڵەتی ناسراو بە (ئایرێكس) بە دەست بهێنن بۆ پرۆژەیەكی هاوبەش لە نێوان هەردوو زانكۆی كۆیە و زانكۆی میزۆری بۆ زانست و تەكنۆلۆجیا لە وڵاتی ئەمریكا.

دەربارەی پرۆژەكە

ئامانجی پرۆژەكە دەست پێكردنی توێژینەوەی هاوبەشە لە نێوان زانكۆی كۆیە و زانكۆی میزۆری بۆ زانست و تكنۆلۆجیا لە ولاتی ئەمریكا بۆ چارەسەركردنی مەوادی مولیكیولەر سیفی بە كارهاتوو لە كەرتی پیشەسازی نەوت و گاز لە رێگای چەند پرۆسەیەكی جیاوازەوە بۆ لابردنی سەرجەم پێكهاتە زیانبەخشەكانی .

مولیكیولەر سیف بە شێویەكی بەرچاو بەكار دەهینرێت لە زۆرێك لە كەرتەكانی پیشەسازی بە تایبەتی كەرتی پیشە سازی نەوت و گاز. ساڵانە كۆمپانیاكانی ئەو كەرتە رێژەیەكی زۆر لە مولیكیولەر سیفی بە كار هاتوو وەك پاشماوە فرێدەدەن وە ئەگەر هاتوو چارەسەری گونجاوی بۆ نەكرێت و بە شێوەیەكی زانستی دانەپۆشرێت و لە ناو نەبرێت، دەكرێت زیانێكی زۆر گەورە بگەيەنێتە خاكی ئەو شوێنە.

پێویستی ئەم پرۆژەیە

دیارە ماوەیەكە كۆمپانیاكانی نەوت و گاز لە كوردستان دەستیان بە كاركردن كردوە بۆ بەرهەمهێنانی نەوت و گاز و مەوادی مولیكیولەر سیف بەكار دەهێنن كە ئەویش تەمەنێكی دیاری كراوی هەیە بۆ بەكارهێنان و دواتر دەبێت بگۆردرێت. و وەك پاشماوە مامەڵەی لەگەڵ دەكرێت كە ساڵانە دەگاتە چەندین تەن . تایبەت بە شێوازی چارەسەركردن و داپۆشینی، كۆمپانیاكانی بەرهەمهێنی مەوادی مولیكیولەر سیف پێدانی وردەكاری ئەو پرۆسەیە جەخت لەوە دەكەنەوە كە دەبێت ئەو كارە بە پێی رێنمایيەكانی ئەو وڵاتەی كە ئەو مەوادەی لێ بەكاردێت چارەسەر بكرێت، بەڵام لە كوردستان و عێراق ئەو جۆرە رینمايیانە لە بەردەست نین هەر بۆیە لە رێگای ئەم پرۆژەیە كار بۆ دۆزینەوەی چارەسەری گونجاو دەكرێت بە شێوازێكی زانستی و پێدانی زانیاری پێویست بە لایەنی پەیوەندیدار بۆ دەركردنی ڕێنمايی پێویست.

سوودەكانی ئەم پرۆژەیە

چوار ئەندامی فاكەڵتی ئەندازیاری كە بریتین لە پرۆفیسۆری یاریدەدەر د.محمد حسیب زەنگەنە, د.پەیمان صحبە احمد, م.فخری حمداللە ابراهیم و م.ی. فرح ایاد یوسف توێژينەوەی هاوبەش لەگەڵ زانكۆی میزۆری بو زانست و تكنۆلۆجیا لە وڵاتی ئەمریكا ئەنجامدەدەن. لە كۆتاييدا ئەنجامی ئەم توێژينەوەیە وەك راپۆرتێك پیشكەش بە وەزارەتی سامانە سروشتیەكان و دەستەی ژینگەی كوردستان دەكرێت بۆ ئەوەی رینمايى پێویستی پێ دەربكرێت كە دەبێتە هۆی كەمكردنەوەی زیانەكانی بە كارهێنانی ئەو جۆرە مەوادانە لەسەر ژینگەی كوردستان .

پێشبركێ لەسەر ئاستی عێراق!

بەڕێز پ.ی.د.محەمەد زەنگەنە ڕاگری فەكەڵتی ئەندازیاری كە پرۆژەكە لە لایەن ئەوانەوە جێبەجێ دەكرێت، بە نووچەنامەی ڕاگەیاند " یه‌كێك له‌ كۆمپانیاكانی گاز مادده‌ی (مۆلیكیۆله‌ر سیف ) به‌كاردێنن، كاتێ شیكردنه‌وه‌مان بۆ كرد ، بینیمان هه‌ندێك مه‌وادی تێدایه‌ ، گونجاونیه ‌و ناكرێ ڕاسته‌وخۆ وه‌ك پاشماوه‌ فڕێ بدرێت .له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه‌ ، كه‌ جگه‌ له‌وه‌ی ئه‌مه‌ پرۆژه‌یه‌كه‌ بۆ زانكۆی كۆیه‌ كردمان . هه‌ستكردن بوو به‌ به‌رپرسیاریه‌تیه‌ك ئه‌بێ ئه‌م كاره‌ بكه‌ین . وه‌ كاتێكیش ئه‌م پرۆژه‌یه‌ی ئیستا ، كه‌ ده‌رفه‌تی پێشكه‌شكردنیمان بۆ ڕه‌خسا ، كردمان به‌ پرۆژه‌یه‌ك و ته‌قدیمی ڕێكخراوی ئایرێكسمان كرد . "

لە بارەی چۆنیەتی پێشكەشكردنی فەندەكە، بەڕێز د.محەمەد دەڵێت " دیاره‌ ئه‌م فه‌نده‌ به‌پێی پێشبڕكێ ده‌رده‌چێ ، خۆشبه‌ختانه‌ ئێمه‌ توانیمان له‌م پێشبڕكێیه‌ زۆر سه‌ركه‌وتووبین ، پڕۆژه‌كه‌ی ئێمه‌ له‌گه‌ڵ چەندان پڕۆژه‌ی دیكە كە له‌سه‌ر ئاستی عیراق پێشكه‌ش كرا ، كرایه‌ ( فاینه‌ڵ لیست ) به‌ ( 25 ) بیست و پێنج پرۆژه‌ ، خۆشبەختانەی هه‌ر پڕۆژه‌كه‌ی ئێمه‌ سه‌ركه‌وتوو بوو، به‌م هۆیه‌وه‌ به‌ ئۆن ڵاین چاوپێكەوتنمان كرد و داوای ڕوونكردنه‌وه‌ی زیاتریان لێ كردین له‌سه‌ر پڕۆژه‌كه‌، چونكه‌ ئامانجێكی ئه‌م پاره ‌سه‌رفكردنه‌ ئه‌وه‌بوو، كه‌ بتواندرێ كارێك به‌و پاره‌یه‌ بكرێت ، ‌ ببێته‌ مایه‌ی یارمه‌تی و هاوكاری بۆ هه‌رێمی كوردستان و عێراق ، به‌تایبه‌تی له‌ بواری پاراستنی ژینگه‌ . "

چۆنیەتی جێبەجێكردنی پرۆژەكە

لەبارەی ماددەی مۆلیكیۆله‌ر سیفه‌وە دكتۆر محەمەد زانیار پتر دەخاتە ڕوو " له‌راستیدا ئه‌ومادده‌یه‌ واده‌خوازێ ، كه‌ كه‌مترین شت بیكه‌ی ده‌بێ به‌شێوه‌یه‌كی زانستی یان دابپۆشرێ یان له‌ناو ببردرێ، به‌ڵام به‌شێك له‌ كاره‌كانی ئێمه‌ ئه‌وه‌ ده‌بێت ، كه‌ ئه‌ومادده‌یه‌ چاره‌سه‌ربكه‌ین و بتواندرێ به‌كاربهێنرێته‌وه‌ . ئەمەش یه‌كێك له‌ ئامانجه‌كانمانه‌، بەڵام ئامانجی سه‌ره‌كیمان ئه‌وه‌یه‌ ، كه‌وا دوای به‌كارهێنانی بتوانین چی مه‌وادی تێدایه‌ ده‌ست نیشانی بكه‌ین ، وه‌كام له‌و مه‌وادانه‌ ئه‌گه‌ر ڕاسته‌وخۆ فڕێی بده‌ی زیان به‌خشن بۆ ژینگه‌ . وه‌ چاره‌سه‌ره‌كه‌شی چی ئه‌بیت و چۆن ئه‌بیت . ئه‌وه‌ كاركردنی ئێمه‌ ده‌بێت له‌م پرۆژه‌یه‌دا . "

سەبارەت بە ماوەی جێبەجێكردن و وردەكاری دیكەی پرۆژەكە دەڵێت " ماوه‌ی كاركردنه‌كه‌مان یه‌ك ساڵ ده‌بیت ، له‌ڕابردوودا سه‌باره‌ت به‌م ته‌وه‌ره‌یه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی زۆر له‌نێوان ئێمه‌ و ئایرێكس ئه‌نجام دراوه‌ ، كه‌ پلانه‌كه‌مان چییه‌ ؟ ئیشه‌كه‌مان چۆنه ؟ وه‌ خشته‌ی كاركردنمان دیاری كردووه‌ ، ‌له‌كه‌یه‌وه‌ بۆ كه‌ی ئه‌م كاره‌بكه‌ین . هه‌تا قۆناغه‌كانی ئیشكردنمان دیاری كردووه‌ . وه‌ شێوازی سه‌رفكردنی بوودجه‌كه‌شمان دیاری كردووه‌ . "

لەبارەی ڕۆڵی زانكۆی میزۆری بۆ زانست و تەكنۆلۆژیا، بەڕێز زەنگەنە دەڵێت " ئەم پرۆژەیە، پرۆژه‌یه‌كی هاوبه‌شه‌ له‌نێوان زانكۆی كۆیه ‌و زانكۆی میزۆری بۆ زانست و ته‌كنه‌لۆجیا له‌ ئه‌مریكا ، پرۆژه‌كه‌مان كۆمه‌ڵیك ئیشی تێدایه‌ ، یه‌كێك له‌وانه‌ ئێمه‌ دیزاینی ڕیكێك ده‌كه‌ین كه‌ چاره‌سه‌ری ئه‌م ئیشه‌ بكات ، دوای ئه‌وه‌ كاری ته‌جریبی پێ ده‌كه‌ین هه‌ر به‌سه‌رپه‌رشتی ئه‌وان . وه ‌له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌ڕووی ئه‌منیه‌وه‌ ئه‌ومادده‌یه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ناكرێ و زۆر زەحمەتە بنێردرێ بۆ ده‌ره‌وه‌ ، له‌به‌ر ئه‌وه‌ سه‌رجه‌م كاره‌كانی لێره‌ ئه‌نجام ده‌درێ "

ئەنجامی پرۆژەكە چی دەبێت؟!

لەبارەی ئەنجامی كۆتایی پرۆژەكە، بەڕێز زەنگەنە دەڵێت " ئێمه‌ له‌ ئێستادا سه‌رگه‌رمی هه‌ندێك پشكنینین ، دواتر به‌نیازین چه‌ند لایه‌نێك بانگ بكه‌ین به‌تایبه‌تی ( نوێنه‌ری وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كان بۆ ژینگه‌ ، ده‌زگای ژینگه‌ی كوردستان ، نوێنه‌ری كونسوڵی ئه‌مریكی له‌كوردستان ، نوێنه‌ری كۆمپانیاكانی نه‌وت و گاز و ڕێكخراوه‌كانی ژینگه‌ پارێزی ) سیمینارێكیان له‌م باره‌یه‌وه‌ پێشكه‌ش ده‌كه‌ین . پێیان راده‌گه‌یه‌نین كه‌ ئه‌وه‌ چۆنیه‌تی كاركردنمانه‌ له‌ پرۆژه‌كه‌ ، وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م پرۆژه‌یه‌مان سه‌رجه‌م ئامانجه‌كانی خۆی به‌ده‌ست بێنێ ، پێویستمان به‌ هاوكاری هه‌موو لایه‌نه‌ تایبه‌تمه‌نده‌كانی ئه‌م بواره‌یه‌ . وه ‌له‌ كۆتاییشدا ئه‌نجامی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌ له‌ ڕاپۆرتیكدا پێشكه‌ش به‌ ( وه‌زاره‌تی سامانه‌ سروشتیه‌كان و ده‌سته‌ی ژینگه‌ی كوردستان) ده‌كه‌ین ، بۆ ئه‌وه‌ی ڕێنمایی پێویستی پێ ده‌ربكریت و ببێته‌ مایه‌ی سوود وه‌رگرتن و هۆشیاربوونه‌وه‌ و كه‌م كردنه‌وه‌ی زیانی ئه‌وپاشماوانه‌ له‌سه‌ر ژینگه‌ی كوردستان . "

زانيارى تايبەت:

محەمەد حەسيب زەنگەنە ، ڕاگرى فاكەڵتى ئەندازياريە و سەرۆكى بەشى ئەندازيارى كيمياوى يە، نازناوى زانستى پرۆفيسۆرى ياريدەدەرە، توێژينەوەيەكى هاوبەش و ١٤ توێژينەوەى تايبەتى هەيە. بۆ زانيارى زياتر كليك لێرە بكە.

ئامادەكردنى : محەمەد مەغديد