گۆڤاری زانستی "ARO"ی زانكۆی كۆیه‌ لە وێبگه‌ی زانستی تومسن ڕۆیته‌رز لیست کرا

Aro -The Scientific Journal of Koya University is listed by

Thomson Reuters World of Science

Koya University is pleased to announce that Aro - The Scientific Journal of Koya University has been accepted for indexing in the Emerging Sources Citation Index (ESCI), a new edition of Web of Science™ as of Feb 2016. Content in this index is under consideration by Thomson Reuters to be accepted in the Science Citation Index Expanded™ (SCIE). The quality and depth of content Web of Science offers to researchers, authors, publishers, and institutions sets it apart from other research databases. The inclusion of Aro in the Emerging Sources Citation Index demonstrates our dedication to providing the most relevant and influential Scientific content to our community.

By this, Aro is marked as the first ever Kurdistan/Iraqi scientific journal to be listed by a world leading reference listing. As a young highly ambitious journal, Aro was established in early 2013 to stand for global quality in scientific publication with local and international impacts. The journey to achieve such a remarkable recognition has been tough but the set aims and objectives of the journal were clear and rewarding. Aro is expected to have it's possible full inclusion in the Science Citation Index Expanded™(SCIE) and a calculated Impact Factor by Feb 2018.

On Koya University

On the foothill of the Béjhar mountain lay the green campus of Koya University in the city of Koya, which is 1.0 hr drive to the East of the regional capital Erbil (Arbil, Hewlér) in Kurdistan Region in. Iraq. Its campus has been carefully laid out to embrace the beautiful high mountainous nature.

Koya University was established in 2003 and has developed noticeably since then. In 2010, following introduced reforms in Higher Education Koya University was restructured from colleges to faculty systems to enhance the interactions between similar academic fields. Today the University has 4 faculties -Engineering, Sciences and Health, Humanities and Social Sciences, Education and a School of Medicine which consist of 25 departments in different fields, such as Petroleum Engineering, Geotechnical Engineering, Clinical Psychology, Physics, Kurdish Language and Medical Microbiology as well as Religious and Sport Education.

In early 2012 the new office of Vice President for Scientific affairs introduced a long term strategy for creating an e-Smart all inclusive interactive university with global recognition. The strategy consists of laying the infrastructure for a firm electronic foundation for running Koya University's inclusive communication which is e-enabling all members of its academic community. The created system allowed academic members to experience self-promotion with unique academic values. Koya University have developed and applied what needed for an advanced self-promoting academic portfolio and Continuous Academic Development (CAD) and helped all member to understand and adapt such a strategy. This strategy put students quality and success at the core of all vision, mission and values of the University. This means teachers can use the system as a means to enhance their academic presence or visibility and also to strengthen their academic relations with their students as well as creating academic footprint with academic impact.

Dr. Dilan M. Rostam the Editor-in-Chief of Aro and VP for Scientific Affairs at Koya University (Feb 2012/Feb 2016) also says, “laying the foundation for such a strategy, for which the world leading institutes have worked hard and recorded a global reputation, has educational and teaching implications. Education and quality are two inseparable phenomena and at the present time, the purpose of education and teaching is not teaching students some basic numbers and facts, but to create professionals who are capable of having roles in building their community, as well as having problem solving mind with critical thinking, and at the same time the are able to put their academic and scientific ambitions as a measure for their successful academic impact. Therefore we created Aro to provide a reliable platform for ambitious scientists to publish their valuable scientific works locally in a globally recognised journal. The Aro is a biannual scientific journal published by the Koya University with e-ISSN: 2307-549X, p-ISSN: 2410-9355 and DOI: 10.14500/2307-549X published in English. Aro is a journal of original scientific research, global news, and commentary. The Aro is a peer-reviewed, open access journal that publishes original research articles as well as review articles in all areas of Science.

Our success is measurable and ranked. What we have achieved in last 4 years is accessible to a global view. Koya University has a global reliable Ranking Web in 2014 for the first time, which put the university at the 4th best university in Kurdistan Region, and now Aro has put a landmark in the history of Kurdistan/Iraq’s scientific journal with its successful Thomson Reuters listing in Emerging Sources Citation Index (ESCI) to build up records and find its place in Science Citation Index Expanded™ (SCIE)”.

Koya University ranking has been measured in several Webometics Ranking reports and the latest National University Ranking (NUR) which all give us a positive indication of the level of success of the Koya University. When it comes to a viable virtual presence Koya University Ranked as the best University in Iraq globally and that is what the e-Smart strategy stand for. Aro’s success as Koya University publication will strongly promote the quality in education and research at the university.

The journey started when the Koya University council in a meeting in early Dec 2012 unanimously appointed Dr Dilan M Rostam -then VP for Scientific Affairs of Koya University- to create a solely scientific journal for Koya University. Dr Rostam carefully picked an Executive Editorial Board amongst Koya University scientist based on their scientific merits, build up a roadmap and aimed on internationally recognised quality scientific publication without compromise. He has been leading the process with a dedicated team that proudly can stand by one of the most reputable Scientific Journal in Kurdistan/Iraq.

Executive Editorial Board members Shwan K. Rachid, Salah I. Yahya, Sarkawt S. Abdulrahman and the secretary of the journal Jwan T. Rawuf have been working spirited since the birth of Aro and promoted to the success of the journal with their great sense of collaboration and professionalism. The board has enjoyed full support from its Executive Publishers Prof Khidir Hawrami (Feb 2013/Sep 2014) and Dr Wali M. Hamad in implement its aim and objectives. Their role has been immensely important to recorded success of today. As Aro was spreading its roots in the past couple years, an Associate Editorial Board were gradually established which today provide a very import role in ensuring the originality and quality of the publications.

Dr Rostam also mentions that leading this journey as Editor-in-Chief has been tough but when you read about the listing of Aro by Thomson Reuters as the only Kurdistan/Iraq scientific Journal you feel that all the hardship has been paid off. He calls all prominent scientist in the region and internationally to join them in pushing the frontiers for better quality in regional research with us. Please visit our website and become a Peer-Reviewer today.

Importance of Scientific Research

It is very important to realise the importance of quality scientific research in driving the whole academic community toward a responsible education with brighter future. Scientific research is the systematic investigation of scientific theories and hypotheses. A hypothesis is a single assertion, a proposed explanation of something based on available knowledge, for something yet to be explained. One that is subject to further experimentation and studies. The results of research is published in a scientific journal. Journal articles neaten up the messy process of science, presenting ideas, evidence, and reasoning in a way that's easy to understand — in contrast to the often circuitous process of science. In today’s academic world this process is the real measure of academic professional competence and the way of understanding science and how science really works. Among academics, the maxim "publish or perish" (i.e., publish your research or risk losing your job) is a threatening reminder of the importance of publication. Despite its cynicism, the phrase makes an important point: publishing findings, hypotheses, theories, and the lines of reasoning and evidence relevant to them is critical to the progress of science.

Therefor, Koya University has constantly encouraged its academic members to engage in research and scientific publishing that work on current solution of our time that has direct impact in people’s life and well as introducing real measure of academic and competence. In particular researchers that bridges our dynamic young market in the region with higher education in a productive and fruitful connections. This is the leading measure of university’s role in representing quality of market and life in the region. It is evident that Aro needs to focus on publication of scholarly works that have great local values with International impact, such natural resources, geology, seismic, building standard, sustainable development's, climate issues, reforestations, product standardisations, chemical studies and etc.

Thomson Reuters Web of Science

Thomson Reuters World of Science (TRWS) service is the world’s largest citation index. TRWS explore research and ideas from different disciplines around the world by leaping through more than 1 billion indexed citations. It connects to 100+ years of research through our proprietary citation indexing system. The service drills down into more than 3,100 Open Access journals, representing all major regions and span the life sciences, health sciences, social sciences as well as emerging scientific areas.

The service by TRWS provides intelligent results and brilliant connections by searching and discovering the world’s most impactful scholarly journals and scientific research. In Thomson Reuters Web of Science™, you’ll find cover-to-cover indexing of the world’s most important scientific research, including scholarly journals, books, proceedings, published data sets, and patents. This content is truly multidisciplinary and global, originating from 80 different countries and in 32 languages with over 100 years of backfiles.

Global citation analysis delivers the most relevant and complete search results. Embedded analysis tools help you further refine your results, make new discoveries and connections across disciplines and regions, and understand the worldwide impact of the sources and authors you uncover. The services provided by TRWS can easily reveal critical patterns and trends in the research with powerful search and analysis tools. This can reveal and examine the ongoing evolution of your research area, identify top authors, institutions, and publishers in a given field, discover related articles quickly and trace citations to identify prior influences and examine emerging trends. It will gives clear, impartial insight with 100% unbiased results. TRWS is not a publisher. They apply their standard, consistent evaluation and selection process to all indexed content. No strings, no agenda: just the facts.

Emerging Sources Citation Index is a new edition in Web of Science Core Collection. ESCI is a multidisciplinary Citation Index covering all areas of the scholarly literature of the sciences, social sciences, and arts and humanities. The Core Collection Journal Selection Process now includes a set of fundamental criteria that govern the selection of Journals for ESCI. The selection process for ESCI is related to the process applied to SCIE, SSCI and AHCI.

Source: Web of Science (http://ipscience.thomsonreuters.com/product/web-of-science/)

Why this is Important

Aro, The Scientific Journal of Koya University is now evaluated and listed for ESCI category. Journals indexed in ESCI have been evaluated by the Thomson Reuters editorial staff and have met the initial requirements for coverage. Factors considered during the selection process include the journal’s publishing standards, its editorial content, and citation data from Web of Science.

Journals accepted for coverage in ESCI must be peer reviewed, follow ethical publishing practices, meet the our technical requirements, have English language bibliographic information, and be recommended or requested by a scholarly audience of Web of Science users.

Because ESCI is a true Citation Index it is possible for users to track citation activity at the article and publication levels. Moreover, the citation activity for journals covered in ESCI will be used in the Journal Selection Process for SCIE, SSCI and AHCI and will enhance the transparency of that aspect of the Process. TRWS will not, however, publish an official Impact Factor for publications whilst covered in ESCI. Impact Factors are published annually in the Journal Citation Reports for SCIE and SSCI journals exclusively.

Acknowledgement

Aro Executive Editorial team would like to thank all the Associate Editorial members, Peer-Reviewers and authors for their dedication professional supports.This achievements would be not possible without their impacts.

Also special thanks to Aro's designer team who has been promoting the journal with their artistic works.

گۆڤاری زانستی "ARO"ی زانكۆی كۆیه‌ لە وێبگه‌ی زانستی تومسن ڕۆیته‌رز لیست کرا

زانكۆی كۆیه‌ خۆشحاڵه‌ به‌ ڕاگه‌یاندنی هه‌واڵی په‌سه‌ندكردنی گۆڤاری زانستی ئارۆ "ARO" بۆ لیستكردنی له‌ پێکهاتەی ئیندێکسی گواستنەوەی سەرچاوە نوێیەکاندا (ESCI)، كه‌ ئه‌مه‌ش ئێدشنێكی نوێی وێبگه‌ی زانستییه‌ كه‌ له‌ مانگی شوباتی 2016 وه‌ ده‌رچووه‌. ناوه‌رۆكی ئه‌م بنكه‌ زانیارییه‌ له‌ لایه‌ن تۆمسن ڕۆیته‌رزه‌وه‌ ده‌ستنیشان كراوه‌ بۆ لیستكردنی له‌ بنكه‌ زانیاری فراوانكراوی سه‌رچاوه ‌زانستییه‌كاندا (SCIE). جۆر و ورده‌كاریه‌كانی ناوه‌رۆكی كه‌ ئه‌م وێبگه‌ زانستییه‌ پێشكه‌ش به‌ توێژه‌ران و نووسه‌ران و بڵاوكاران و دامه‌زراوه‌كانی ده‌كات، وای كردووه‌ جیاوازبێت‌ له‌ بنكه‌ زانیارییه‌كانی تر. لیستكردنی گۆڤاری ئاڕۆ له‌ بنكه‌زانیاری ئاماژه‌كردن به‌ سه‌رچاوه‌ تازه‌ ده‌ركه‌وتوه‌كاندا (ESCI) نیشانه‌ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ گۆڤاره‌كه‌ بابه‌تی زانستی په‌یوه‌ندار و كاریگه‌ری پێشكه‌ش به‌ كۆمه‌ڵگاكه‌مان كردووه‌.

به‌م پێیه‌، ئاڕۆ یه‌كه‌مین گۆڤاری زانستییه‌ له‌ كوردستان و عیڕاقدا كه‌ بكه‌وێته‌ ناو لیستی بنكه‌یه‌كی زانیاری جیهانی پێشكه‌وتوو بۆ لیستكردنی سه‌رچاوەن. وه‌ك گۆڤارێكی كه‌م ته‌مه‌نی به‌رزخواز، ئاڕۆ له‌ سه‌ره‌تای ساڵی 2013 دا دامه‌زرا به‌ كواڵتی جیهانی له‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی زانستیدا و به‌ كاریگه‌ری ناوخۆ و نێوده‌وڵه‌تی. هه‌وڵدان بۆ به‌دیهێنانی ئه‌م ده‌ستكه‌وته‌ به‌ناوبانگه‌ شتێكی ئاسان نه‌بوو، به‌ڵام مه‌به‌ست و ئامانجه‌كانی گۆڤاره‌كه‌ ڕوون و ئاشكرابوون به‌رهه‌مدار بوون. وا پێشبینی ده‌كرێت كه‌ له‌ شوباتی 2018دا گۆڤاری ئاڕۆ به‌ته‌واوی بكه‌وێته‌ ناو بنكه‌زانیاری فراوانكراوی ئاماژه‌دان به‌ سه‌رچاوه ‌زانستییه‌كان (SCIE) وببێته‌ خاوه‌نی ئیمپاكت فاكته‌رێكی هه‌ژماركراو.

دەربارەی زانکۆی كۆیە

له‌ بنار ڕیزه‌ چیاكانی بێژاردا كامپه‌سه‌ سه‌وزه‌كه‌ی زانكۆی كۆیه‌ پاڵی داوه‌ته‌وه‌، له بنار‌ شارۆچكه‌ی كۆیه‌ كه‌ نزیكه‌ی یه‌ك كاتژمێر ڕێ به‌ ئۆتومبێل له ڕۆژهه‌ڵاتی‌ هه‌ولێری پایتەختی هه‌رێمی كوردستانی عێڕاقه‌وه‌ دووره‌. كامپه‌سه‌كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی وه‌ها دامه‌زراوه‌‌ كه‌ سروشتی جوانی شاخه‌ به‌رزه‌كانی له‌باوه‌ش گرتووه‌.

زانكۆی كۆیه‌ له‌ ساڵی (2003) وه‌ دامه‌زراوه‌ و هه‌ر له‌وساوه‌ په‌ره‌سه‌ندنێكی به‌رچاوی به‌خۆوه‌ بینیوه‌. له‌ ساڵی 2010 دا، دوابه‌دوای چاكسازییه‌كانی كه‌ له‌ خوێندنی باڵادا ئه‌نجامدرا، پێكهاته‌ی زانكۆی كۆیه‌ دووباره‌ داڕێژرایه‌وه‌ و له‌ سیستمی كۆلیجه‌وه‌ گۆڕا بۆ سیستمی فاكه‌ڵتی به‌مه‌به‌ستی به‌هێزكردنی كارلیكردن و ئاوێته‌بوونی بواره‌ ئه‌كادیمیه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان. ئه‌مڕۆكه‌ زانكۆی كۆیه‌ خاوه‌نی چوار فاكه‌لتییه‌ كه‌ بریتین له‌ ئه‌ندازیاری، زانست و ته‌ندروستی، زانسته‌ مرۆڤایه‌تی و كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان و په‌روه‌رده‌، هه‌روه‌ها سكولێكی پزیشكی كه‌ له‌ 25 به‌ش له‌ بواری جۆراوجۆردا پێكهاتووه‌ وه‌كو به‌شی ئه‌ندازیاری نه‌وت، جیۆته‌كنیك، ده‌روونناسی كلینیكی، زانسته‌ كۆمه‌ڵاییتییه‌كان، مایكرۆبایۆلۆجی پزیشكی و په‌روه‌رده‌ی وه‌رزش.

له‌سه‌ره‌تای ساڵی 2012دا، نووسینگه‌ی جێگری سه‌رۆكی زانكۆ بۆ كاروباری زانستی و خوێندنی باڵا سیتراتیژیه‌تێكی درێژخایه‌نی داهێنا به‌ مه‌به‌ستی دروستكردنی زانكۆیه‌كی ئه‌لكترۆنی زیره‌كی گشتگیری كارلێككه‌ر. هه‌ر له‌م چوارچێوه‌یه‌دا بناغه‌یه‌كی پته‌و بۆ هه‌ڵسوڕاندنی پرۆسه‌ی په‌یوه‌ندیكردن به‌ شێوه‌یه‌كی گشتگیر بۆ زانكۆی كۆیه‌ دامه‌زرێنرا كه‌ به‌هۆیه‌وه‌ گشت ئه‌ندامانی كۆمه‌ڵگای ئه‌كادیمیمان ده‌توانن په‌یوه‌ندی ئه‌لكترۆنیان له‌گه‌ڵ یه‌كتردا هه‌بێت. ئه‌م سیستمه‌ ڕێگای بۆ ستافه‌ ئه‌كادیمییه‌كانی زانكۆ خۆشكردووه‌ كه‌ بتوانن په‌ره‌ به‌ تواناكانی خۆیان بده‌ن به‌ سوود وه‌رگرتن له‌ به‌های ئه‌كادیمی بێ هاوتا. له‌ ئێستادا زانكۆی كۆیه‌ په‌ره‌ی سه‌ندووه‌ و كه‌وتۆته‌ جێبه‌جێكردنی ئه‌و سیستمه‌ی كه‌ پێویست بوو بۆ به‌دیهێنانی هه‌گبه‌یه‌كی ئه‌كادیمی پێشكه‌وتوو بۆ په‌ره‌به‌خۆدان و زانستخوازی ئه‌كادیمی به‌رده‌وام (CAD) ویارمه‌تی گشت ستافه‌كانی خۆی داوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی له‌م سیتراتیژیه‌ته‌ تێبگه‌ن و كاری پێبكه‌ن. ئه‌م سیتراتیژیه‌ته‌ جۆر و سه‌ركه‌وتنی خوێندكاران ده‌خاته‌ ناوجه‌رگه‌ی تێڕوانین و ده‌سته‌واژه‌و به‌هاكانی زانكۆ. ئه‌مه‌ مانای ئه‌وه‌یه‌ كه‌ مامۆستایان ده‌توانن ئه‌م سیستمه‌ به‌كاربهێنن بۆ خۆدیارخستنی ئه‌كادیمی خۆیان له‌سه‌ر وێبگه‌ و به‌هێزكردنی په‌یوه‌ندی ئه‌كادیمی له‌گه‌ڵ خوێندكاران و دروستكردنی شوێن پێی ئه‌كادیمی كاریگه‌ر.

د. دیلان مه‌جید ڕۆسته‌م، سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری ئارۆ و جێگری سه‌رۆكی زانكۆ بۆ كاروباری زانستی و خوێندنی باڵا (شوباتی 2012- شوباتی 2016) ده‌ڵیت، "بەردى بناغەى ئەم ستراتيژيە چەند بنەمايەكى خوێندن و فێركردن دەگرێتە خۆ كە ژمارەيەك كەسايەتى لە جيهاندا كاريان بۆ كردووە و پێ ى بەناوبانگ بوون. وتيشى" پەروەردە و كوالێتيەكەى دوودیارده‌ن كه هه‌رگیز‌ لێك جیانابنه‌وه‌ ، ئێستا ئامانجی پەروەردە و فێركردن تەنيا چەند ژمارە و زانياريەكى سەرەتايى نييە كە بدرێت بە خوێندكار، بەڵكو ‌ دروستكردنى كەسانی پرۆفيشناڵە كە بتوانن لە بونيادنان و دروستكردنىكۆمەڵگەكەیاندا ڕۆڵى گرنگ ببين و توانای چاره‌سه‌ری كێشه‌یان هه‌بێت و بيركردنەوەی ڕەخنەگرانەیان هه‌بێت و له‌ هه‌مان كاتیشدا بتوانن ئامانجه‌ زانستی و ئه‌كادیمییه‌كانیان بكه‌ن به‌ پێوه‌رێك بۆ كاریگه‌ری ئه‌كادیمی سه‌ركه‌وتوویان. بۆیه‌ گۆڤاری ئارۆمان دامه‌زراند بۆ ئه‌وه‌ی ببێت به‌ سه‌كۆیه‌كی باوه‌ڕپێكراو بۆ زانا ئاوات به‌رزخوازه‌كان بۆ بڵاوكردنه‌وه‌ی كاره‌ زانستییه‌كانیان له ناوه‌خۆ له‌ گۆڤارێكی زانستی ناسراو و دانپیانراو له‌ جیهاندا. ئارۆ گۆڤارێكی زانستتیه‌ كه‌ ساڵی دووجار ده‌رده‌چێت و له‌لایه‌ن زانكۆی كۆیه‌وه‌ به‌ كۆدی e-ISSN:2307-549X,p-ISSN:2410-9355‌ و DOI: 10.14500/2307-549X به‌ زمانی ئنگلیزی بڵاوده‌كرێته‌وه‌. گۆڤاری ئارۆ پێداچوونه‌وه‌ی هاوبواری بۆ ئه‌نجامدراوه‌و گۆڤارێكی كراوه‌یه‌ (واتا به‌كارهێنه‌ران ده‌توانن ئه‌كسێسیان بۆی هه‌بێت) كه‌ توێژینه‌وه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كان بڵاوده‌كاته‌وه‌ و پێداچوونه‌وه‌ش بۆ توێژینه‌وه‌ له‌گشت بوارێكی زانستیدا ئه‌نجام ده‌دات.

سه‌ركه‌وتنه‌كانمان ‌ پێوانه‌ ده‌كرێن ڕیزبه‌ندییان بۆ ئه‌نجام ده‌درێت. ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ چوارساڵی ڕابردوودا به‌ده‌ستمان هێناوه‌ كه‌وتۆته‌ به‌رده‌ست و چاوی جیهان. بۆ یه‌كه‌م جار زنكۆی كۆیه‌ بوو به‌ خاوه‌نی وێبگه‌یه‌كی ڕیزبه‌ندی باوه‌ڕپێكراوی جیهانی له‌ ساڵی 2014 دا كاتێ كه‌ زانكۆی كۆیه‌ پله‌ی چواره‌مین باشترین زانكۆی له‌ هه‌رێمی كوردستاند به‌ده‌ست هێنا."

له‌ ئێستاشدا ئارۆ قۆناغێكی گرنگ له‌ مێژووی گۆڤاری زانستی له‌ كوردستان و عیڕاقدا تۆمارده‌كات به‌ لیستكردنی سه‌ركه‌وتووانه‌ی له‌ بنكه‌زانیاری ئاماژه‌كردن به‌ سه‌رچاوه ‌زانستییه‌ تازه‌ ده‌ركه‌وتووه‌كانی تۆمسن رۆیته‌رزدا (ESCI)،لێره‌وه‌ش ده‌توانێت ئه‌نجامی باش بۆخۆی تۆماربكات و شوێنی خۆی بكاته‌وه‌ له‌‌ ناو بنكه‌زانیاری فراوانكراوی ئاماژه‌دان به‌ سه‌رچاوه‌ زانستییه‌كان‌ (SCIE).

ڕیزبه‌ندی زاتكۆی كۆیه‌ له‌ چه‌ندین ڕاپۆرتی ڕیزبه‌ندی ویبؤمه‌تریكسدا پێوانه‌ی بۆ ئه‌نجامدراوه‌ كه‌ دواینیان ڕیزبه‌ندی نیشتمانی زانكۆكان بوو. ئه‌مانه‌ش هه‌مووی نیشانده‌ری ئه‌ڕێنین سه‌باره‌ت به‌ ئاستی سه‌ركه‌وتنی زانكۆی كۆیه‌. له‌ بواری ئاماده‌بوونی وێبگه‌یی به‌رده‌وامدا، ‌ له‌ ڕیزبه‌ندی جیهانیدا،‌ زانكۆی كۆیه‌ به پله‌ی‌ باشترین زانكۆ له‌عیڕاقدا هاتووه‌. ئه‌مه‌یه‌ ئه‌نجامی‌ سترانیژیه‌تی ئه‌لكترۆنی زیره‌ك‌. سه‌ركه‌وتنی گۆڤاری ئارۆ وه‌ك بڵاوكراوه‌یه‌كی زانكۆی كۆیه‌ كاریگه‌رییه‌كی به‌هێزی ده‌بێت له‌سه‌ر جۆری خوێندن و توێژینه‌وه‌ له‌ زانكۆكه‌دا.

گه‌شتی دامه‌زراندنی ئه‌م گۆڤاره‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ مانگی كانونی یه‌كه‌می ساڵی 2012 كاتێ ئه‌نجوومه‌نی زانكۆی كۆیه‌ له‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا به‌كۆی ده‌نگ د. دیلان مه‌جید ڕۆسته‌میان-كه‌ ئه‌وسا جێگری سه‌رۆكی زانكۆی كۆیه‌ بوو بۆ كارووباری زانستی و خوێندنی باڵا-‌ ده‌ستنیشانكرد بۆ ئه‌وه‌ی گۆڤارێكی زانستی تایبه‌ت به‌ زانكۆی كۆیه‌ دابمه‌زرێنی. بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش به‌ڕێز د. ڕۆسته‌م ده‌سته‌یه‌ك له‌ نووسه‌رانی جێبه‌جێكاری له‌ نێو زانایانی زانكۆدا به‌پێی توانا و شاره‌زایی زانستیانه‌یان هه‌ڵبژارد و نه‌خشه‌ڕێگایه‌كی دانا به‌ كه‌ ئامانجی دامه‌زراندنی بڵاوكراوه‌یه‌كی زانستی جۆری و باوه‌ڕپێكراو له‌ ئاستی نێوده‌وڵه‌تیدا بوو به‌بێ هیچ سازشكردنێك. د. ڕۆسته‌م خۆی پێشڕه‌وی پڕۆسه‌كه‌ بووه‌ له‌ گه‌ڵ تیمێكی خۆبه‌خشی ماندوونه‌ناس بۆ به‌دیهێنانی ئه‌م گۆڤاره‌ی كه له‌ ئێستادا‌ ده‌توانێ شانبه‌شانی به‌ناوبانگترین گۆڤاره‌ زانستییه‌كان له‌ كوردستان و له‌عێڕاقدا بوه‌ستێت.

ده‌سته‌ی نووسه‌رانی گۆڤاره‌كه‌ بریتین له‌ د. شوان ك. ڕه‌شید و د. سه‌لاح أ. یه‌حیا و د. سه‌ركه‌وت س. عه‌بدولره‌حمان و سكرتێری گۆڤاره‌كه‌ د. جوان ڕه‌ئوف كه‌ هه‌موویان زۆر چالاكانه‌ و به‌تین و گوڕه‌وه‌ هه‌ر له‌سه‌ره‌تای له‌دایكبونی گۆڤاره‌كه‌وه‌ كاریان كردووه‌ و به‌ هاوكاری و شاره‌زایی پیشه‌یی خۆیان به‌شدارییان له‌ سه‌ركه‌وتنی گۆڤاره‌كه‌دا كردووه‌. له‌ جێبه‌جێكردنی ئامانجه‌كانیاندا ده‌سته‌ی نووسه‌ران پشتگیری ته‌واوكراون‌ له‌ لایه‌ن بڵاوكاری جێبه‌جێكار پڕۆفیسۆر خدر مه‌عسوم (شوباتی 2013-ئه‌یلول 2014 ) و د. وه‌لی حه‌مه‌د كه‌ ڕۆڵێكی گرنگیان بینیوه‌ له‌ تۆماركردنی سه‌ركه‌وتنی ئه‌مڕۆی گۆڤاره‌كه‌دا. له‌ماوه‌ی ئه‌م چه‌ندساڵه‌ی دواییدا كه‌ ئاڕۆ ڕه‌گ و ڕیشه‌ی خۆی بڵاوه‌ پێداوه‌، ده‌سته‌یه‌كی نووسه‌رانی یاریده‌ده‌ریش ورده‌ ورده‌ ده‌مه‌زرێنراوه‌ كه‌ له‌ ئێستادا ڕۆڵێكی گرنگ ده‌گێڕن له‌ ده‌سته‌به‌ركردنی ڕه‌سه‌نایه‌تی و جۆری بڵاوكراوه‌كاندا.

د. ڕۆسته‌م هه‌روه‌ها ده‌ڵێت كه‌ پێشڕه‌ویكردنی ئه‌م گه‌شته‌ وه‌ك سه‌رنووسه‌ری گۆڤاره‌كه‌ كارێكی ئاسان نه‌بووه‌، به‌ڵام كاتی ده‌بینی كه‌ ناوی گۆڤاره‌كه‌ كه‌وتۆته‌ ناو لیستی تومسن ڕۆیته‌رزه‌وه‌ وه‌ك تاكه‌ گۆڤارێكی زانستی له‌ كوردستان و عێڕاقدا، هه‌ست ئه‌كه‌ی كه‌ ماندووبوونه‌كه‌ت به‌ فیڕۆ نه‌ڕۆیشتوه‌ و جێی خۆی گرتووه‌. بۆیه‌ داوا له‌ هه‌موو زانا ناوداره‌كان ده‌كات له‌ سه‌ر ئاستی هه‌رێم و نێوده‌وڵه‌تیدا كه‌ هاوكارمان بن و به‌شداری بكه‌ن له‌ به‌ره‌وپێشبردنی جۆری توێژینه‌وه‌ له‌ هه‌رێمدا. تكایه‌ سه‌ردانی وێبگه‌كه‌مان بكه‌ن و ببن به‌ هه‌ڵسه‌نگێنه‌ری هاوبوار له‌ ئه‌مڕۆكه‌دا.

بایه‌خی توێژینه‌وه‌ی زانستی

شتێكی گرنگه‌ كه‌ ئێمه‌ له‌ بایه‌خ و ڕۆڵی توێژینه‌وه‌ی زانستی جۆری بۆ به‌ره‌وپێشبردن و پاڵنانی كۆمه‌ڵگا به‌ره‌و خوێندنێكی به‌رپرسیار و داهاتوویه‌كی ڕۆشنتر بگه‌ین. توێژینه‌وه‌ی زانستی بریتیه‌ له‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی سیستماتیكی له‌ تیوری و گریمانه‌ زانستییه‌كان. گریمان ده‌سته‌واژه‌یه‌كه‌ كه‌ تۆ به‌ شتێكی ڕاستی ده‌زانی، لێكدانه‌وه‌یه‌كی پێشنیاركراوه‌ بۆ بابه‌تێك كه‌ له‌سه‌ر زانیاری هه‌بوو دامه‌زراوه‌ بۆ بابه‌تێكی تر كه‌ دیسانه‌وه‌ ئه‌ویش پێویستی به‌ لێكدانه‌وه‌ ده‌بێت، بابه‌تێك كه‌ ده‌خرێته‌ به‌ر تاقیكردنه‌وه‌ و لێكۆڵینه‌وه‌ی زیاتر. ئه‌نجامه‌كانی توێژینه‌وه‌ له‌ گۆڤارێكی زانستیدا بڵاوده‌كرێنه‌وه‌. وتاره‌كانی ناو گۆڤار پڕۆسه‌ ناڕێك و پێكه‌ زانستییه‌كان پوخت ده‌كه‌ن و بیرۆكه‌ و به‌ڵگه‌ و بیركردنه‌وه‌ لۆجیكیه‌كان به‌ شێوه‌یه‌كی وا پێشكه‌ش ده‌كه‌ن كه‌ تێگه‌یشتنیان ئاسان بێت به‌ پێچه‌وانه‌ی پڕۆسه‌ زانستییه‌ زۆرجار ناڕاسته‌وخۆكان. له‌ جیهانی ئه‌كادیمی ئه‌مڕۆدا، ئه‌م پڕۆسه‌یه‌ پێوه‌ری ڕاسته‌قینه‌ی توانستی پیشه‌یی ئه‌كادیمیه‌ و ڕیگایه‌كیشه‌ بۆ تێگه‌یشتن له‌ زانست و كاریگه‌رییه‌كانی زانست. له‌ نێو كه‌سانی ئه‌كادیمیدا، ده‌سته‌واژه‌ی "بڵاوكه‌ره‌وه‌ یان مه‌مێنه‌" (توێژینه‌وه‌ بڵاوبكه‌وه‌ ئه‌گینا كاره‌كه‌ت جێبهێڵه‌) وه‌بیرهێنه‌ره‌وه‌یكی هه‌ڕه‌شه‌كه‌ره‌ بۆ ئاماژه‌دان به‌گرنگی توێژینه‌وه‌. سه‌ره‌ڕای ئه‌م ڕه‌شبینی وگومانانه‌ی كه‌ له‌م ده‌سته‌واژه‌یه‌دا ده‌كرێت، ده‌سته‌واژه‌كه‌ خاڵێكی گرنگ ده‌رده‌خات : ده‌ركه‌وته‌كانی/ ئه‌نجامه‌كانی بڵاوكراوه‌ و گریمان و تیوری و ئاراسته‌كانی بیركردنه‌وه‌ و به‌ڵگه‌كانی كه‌ په‌یوه‌ندییان به‌و ده‌ركه‌وتانه‌وه‌ هه‌یه‌ گرنگ و به‌سوودن له‌ پێشخستنی زانستدا.

هه‌ربۆیه‌ زانكۆی كۆیه‌ هانی ئه‌ندامه‌ ئه‌كادیمیه‌كانی خۆی داوه‌ بۆ ئه‌نجامدانی توێژینه‌وه‌و بڵاوكراوه‌ی زانستی به‌شێوه‌یه‌ك كه‌ توێژینه‌وه‌كان چاره‌سه‌ری كێشه‌كانی ئه‌م سه‌رده‌مه‌ كه‌ په‌یوه‌ندی ڕاسته‌وخۆیان به‌ ژیانی خه‌ڵكه‌وه‌ هه‌یه‌ بكه‌ن و له‌ هه‌ما ن كاتیشدا پێوه‌ری ڕاسته‌قینه‌ بۆ توانستی ئه‌كادیمی دابنێن، به‌تایبه‌تیش ئه‌و توێژینه‌وانه‌ی كه ‌پردی په‌یوه‌ندی به‌سوود و به‌رهه‌مهێن له‌ نێوان بازاڕی جموجۆڵاوی كار و خوێندنی باڵا دروست ده‌كه‌ن، كه‌ ئه‌مه‌ش پێوه‌ری سه‌ره‌كییه‌ بۆ ڕۆڵی زانكۆ له‌ ده‌سته‌به‌ركردنی جۆری بازاڕ و ژیان له‌ هه‌رێمه‌كه‌دا. شتێكی ڕوون و ئاشكرایه‌ كه‌ گۆڤاری ئاڕۆ پێویستی به‌وه‌هه‌یه‌ كه‌ تیشكۆ بخاته‌ سه‌ر بڵاوكردنه‌وه‌ی توێژینه‌وه‌ی زانستی وه‌ها كه‌ بایه‌خی ناوخۆیی گرنگیان هه‌بێت و له‌ هه‌مان كاتیشدا كاریگه‌ری نێوده‌وڵه‌تییان هه‌بێت بۆ نموونه‌ بواری سه‌رچاوه‌ سروشتیه‌كان و زه‌وی ناسی و بوومه‌له‌رزه‌ناسی و ستانده‌رده‌كانی بیناسازی و په‌ره‌پێدانی به‌رده‌وام و پرسی ئاووهه‌وا و بوژاندنه‌وه‌ی دارستان و به‌ستانده‌ردكردنی به‌رهه‌مه‌كان و لێكۆڵینه‌وه‌ كیمیاویه‌كان و هتد.

وێبگه‌ی زانستی تۆمسن ڕۆیته‌رز

وێبگه‌ی زانستی تۆمسن ڕۆیته‌رز گه‌وره‌ترین لیستی جیهانیه‌ بۆ ئاماژه‌دان به‌سه‌رچاوه‌ زاننستییه‌كان. ئه‌م وێبگه‌یه‌ له‌ توێژینه‌وه‌ و بیرۆكه‌ له‌ گشت بوارێكی زانستیدا ده‌كۆڵێته‌وه‌ له‌ سه‌رانسه‌ری جیهاندا به‌ چوون به‌ناو زیاتر له‌ یه‌ك بلیۆن سه‌رچاوه‌ی لیستكراودا. ئه‌م وێبگه‌یه‌ خاوه‌نی ئارشیفێكی‌ توێژینه‌وه‌یه‌ كه‌ ته‌مه‌نی زیاتر له‌ 100ساڵه‌‌، ئه‌مه‌ش له‌ ڕێگای خاوه‌نداریه‌تی سیستمی لیستكردنی سه‌رچاوه‌كان. خزمه‌تگوزاریییه‌كه‌ ده‌ڕوات بۆ 3.100 گۆڤاری كراوه‌ كه‌ گشت هه‌رێمه‌ گه‌وره‌كان ده‌گرێته‌خۆ و زانسته‌كانی ژیان و ته‌ندروستی و كۆمه‌ڵایه‌تی وبواره‌ زانستیه‌ تازه‌ده‌ركه‌وتووه‌كان ده‌گرێته‌وه‌.

ئه‌م وێبگه‌یه‌ ئه‌نجام و په‌یوه‌ندی زیره‌كانه‌ پێشكه‌ش ده‌كات له‌ ڕێگای گه‌ڕان و دۆزینه‌وه‌ی كاریگه‌رترین گۆڤارو توێژینه‌وه‌ی زانستی جیهانی. له‌م وێبگه‌یه‌ی تۆمسن رۆیته‌رزدا، گشت توێژینه‌وه‌ زانستییه‌ هه‌ره‌گرنگه‌كان لیست ده‌كرێن كه‌ ئه‌مانه‌ش گۆڤاری زانستی و په‌ڕتووك و ڕاپۆرتی كۆبوونه‌وه‌ و كۆمه‌ڵه‌ داتای بڵاوكراوه‌ و پاكانه‌ی داهێنان ده‌گرێته‌ خۆ. ئه‌م ناوه‌رۆكه‌ فره‌ بواره‌ و و جیهانیشه‌ كه‌ له‌ 80 ده‌وڵه‌ته‌وه‌ هاتۆته‌كایه‌وه‌ و به‌ 32 زمانه‌ له‌گه‌ڵ ئارشیفی سه‌دساڵ زیاتر له‌ فایلی هه‌ڵگیراو.

شیكردنه‌وه‌ی جیهانی ئاماژه‌كردن به‌سه‌رچاوه‌كان ئه‌نجامی په‌یوه‌ندارو وته‌واو بۆ گه‌ڕانه‌كان ده‌سته‌به‌رده‌كات، ئامرازه‌ ناواخنكراوه‌كانی شیكردنه‌وه‌ یارمه‌تیت ده‌دات بۆ باشتركردنی ئه‌نجامه‌كان و دۆزینه‌وه‌ی بابه‌ت و په‌یوه‌ندی نوێ له‌ ناو بواره‌ زانستییه‌كان و ناوچه‌كاندا، هه‌روه‌ها یارمه‌تیت ده‌دات كه‌ ئاشنا بیت به‌ كاریگه‌ری جیهانی ئه‌م سه‌رچاوه‌و نووسه‌رانه‌ی كه‌ تۆ ده‌یان دۆزیته‌وه ‌. ئه‌م خزمه‌تگوزاریانه‌ی كه‌ وێبگه‌ی زانستی تۆمسن ڕۆیته‌رز پێشكه‌شی ده‌كات زۆر له‌ شێواز و ئاڕاسته‌كان له‌ بواری توێژینه‌وه‌دا به‌ ئاسانی ده‌رده‌خات له‌ ڕێگای گه‌ڕان و به‌كارهێنانی ئامرازی شیكردنه‌وه‌ی كاریگه‌ر. ئه‌مه‌ ده‌توانێ په‌ره‌سه‌ندنی په‌یتاپه‌یتای به‌رده‌وامی توێژینه‌وه‌كه‌ت بۆ ده‌ربخات و نووسه‌ر و دامه‌زراوه‌و بڵاوكاره‌ هه‌ره‌ باشه‌كانت له‌ بوارێكی دیاریكراودا بۆ ده‌ستنیشان بكات و بتوانی وتاری زانستی په‌یوه‌ندار به‌ بابه‌ته‌كه‌ت به‌ خێرایی بدۆزیته‌وه‌ و شوێن ئاماژه‌كان بكه‌وی بۆ ئه‌وه‌ی كاریگه‌رییه‌كانی پێشووتر ده‌ستنیشان بكه‌یت و له‌و ئاڕاستانه‌‌ بكۆڵیته‌وه كه‌ تازه‌ سه‌ریان هه‌لداوه‌‌. هه‌روه‌ها تێگه‌یشتنێكی بێلایه‌نانه‌ به‌ ئه‌نجامێكی 100% بێ لایه‌ن به‌ده‌سته‌وه‌ ده‌دات. وێبگه‌ی زانستی تۆمسن ڕۆیته‌رز خۆی بڵاوكار نیه‌. ئه‌وان پێوه‌ره‌كانی خۆیان جێبه‌جێ ده‌كه‌ن و پڕۆسه‌یه‌كی هه‌ڵسه‌نگاندنی جێگیر بۆ بابه‌ته‌ لیستكراوه‌كان به‌كارده‌هێنن بێ هیچ جۆره‌ سنورداركردنێك و بێ هیچ كارنامه‌یه‌ك ته‌نها ڕاستییه‌كان نه‌بێت.

لیستی ئاماژه‌دان به‌سه‌رچاوه‌ تازه‌ده‌ركه‌وتووه‌كان (ESCI) ئێدیشنێكی نوێی وێبگه‌ی گرنگترین كۆمه‌ڵه‌ نووسراوی زانستیه‌

(Web of Science Core Collection). ESCI )لیستێكی فره‌بواره‌ و گشت بواره‌كانی زانست له‌خۆ ده‌گرێت وه‌ك زانست و زانسته‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان و هونه‌ر و زانسته‌ مرۆڤایه‌تییه‌كان. پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی گۆڤار له‌ ئێستادا هه‌ندێ پێوه‌ری سه‌ره‌كی داناوه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی گۆڤار بۆ ESCI (بنكه‌ زانیاری ئاماژه‌دان به‌سه‌رچاوه‌ تازه‌ده‌ركه‌وتووه‌كان). پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن بۆ ESCI په‌یوه‌سته‌ به‌ پڕۆسه‌ی په‌یڕه‌وكراو بۆ SCIE (بنكه‌زانیاری فراوانكراوی سه‌رچاوه‌ زانستییه‌كان) و SSCI (بنكه‌ زانیاری ئاماژه‌دان به‌ زانسته‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان) و AHCI (بنكه‌زانیاری ئاماژه‌دان به‌ سه‌رچاوه‌ هونه‌ری و مرۆڤایەتییه‌كان)

سه‌رچاوه‌:

Web of Science (http://ipscience.thomsonreuters.com/product/web-of-science/)

بۆچی ئه‌مه‌ گرنگه‌؟

ئارۆ، گۆڤاری زانستی زانكۆی كۆیه‌ لە ئێستادا هه‌ڵسه‌نگاندنی بۆ ئه‌نجام دراوه‌ و ناوی بۆ كۆمه‌ڵه‌ی ESCI لیستكراوه‌. ئه‌و گۆڤارانه‌ی كه‌ بۆ كۆمه‌ڵه‌ی ESCI لیست ده‌كرێن، له‌لایه‌ن ده‌سته‌ی نووسه‌رانی تۆمسن ڕۆیته‌رزه‌وه‌ هه‌ڵسه‌نگاندنیان بۆ ئه‌نجام ده‌درێت و‌ هه‌موو مه‌رجه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانیان به‌دیهێناوه‌ بۆ چوونه‌ ناو لیسته‌كه‌. ئه‌و هۆكارانه‌ی ڕه‌چاوده‌كرێن بۆ هه‌ڵبژاردن بریتین له‌ ستانده‌رده‌كانی بڵاوكردنه‌وه‌ی گۆڤاره‌كه‌ و ناوه‌رۆكی گۆڤاره‌كه‌ و زانیاری ئاماژه‌پێدانی له‌ وێبگه‌ی زانست.

ئه‌و گۆڤارانه‌ی كه‌ په‌سه‌ند ده‌كرێن بۆ لیستكردنیان له‌ ESCI ده‌بێ پێداچوونه‌وه‌ی هاوبواریان بۆ ئه‌نجام درابێت وپه‌یڕه‌وی ڕێنماییه‌ ئه‌خلاقیه‌كانی بڵاوكردنه‌وه‌ بكه‌ن و مه‌رجه‌ ته‌كنیكیه‌كان دابین بكه‌ن و ده‌بێت زانیاری بیبلیۆگڕافیان به‌ زمانی ئنگلیزی بێت و ده‌بێت خواستی به‌كارهێنه‌رانی ئه‌كادیمیی وێبگه‌ی زانستییان له‌سه‌ربێت.

له‌به‌رئه‌وه‌ی كه‌ ESCI لیستێكی ئاماژه‌پێدانی ڕاسته‌قینه‌یه‌، به‌كارهێنه‌ران ده‌توانن شوێن ئاماژه‌كان بكه‌ون له‌ ئاستی وتاره‌كه‌ و بڵاوكراوه‌كه‌دا. هه‌روه‌ها چالاكی ئاماژه‌پێ‌دان كه‌ بۆ گۆڤاره‌كانی كه‌ له‌ ESCI دا لیست ده‌كرێن به‌كاردێت، له‌ پڕۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی گۆڤاره‌كان بۆ SCIE و SSCI و AHCI به‌كارده‌هێنرێت كه‌ ئه‌مه‌ش ئاستی شه‌فافیه‌تی ئه‌و لایه‌نه‌ی پڕۆسه‌كه‌ به‌رزده‌كاته‌وه‌. وێبگه‌ی زانستی تۆمسن ڕۆیته‌رز ئیمپاكت فاكته‌ری فه‌رمی بۆ بڵاوكراوه‌كانی كۆمه‌ڵه‌ی ESCI بڵاوناكاته‌وه‌. ئیمپاكت فاكته‌ر ساڵانه‌ له‌ ڕاپۆرتی ئاماژه‌پێدانی گۆڤار‌ ته‌نها بۆ گۆڤاره‌كانی كۆمه‌ڵه‌ی SCIE و SSCI بڵاوده‌كرێته‌وه‌.

سوپاس و پێزانین

ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ئاڕۆ سوپاسی ئه‌ندامه‌كانی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی یاریده‌ده‌ر و هه‌ڵسه‌نگێنه‌ر و نووسه‌رانی گۆڤاره‌كه‌ ده‌كات بۆ پشتگیری و یارمه‌تیه‌ پیشه‌ییه‌كانیان. ئه‌م ده‌ستكه‌وته‌ به‌بێ كاریگه‌ری ئه‌وان به‌دی نه‌ده‌هێنرا.

هه‌روه‌ها سوپاسی تایبه‌ت بۆ ده‌سته‌ی دیزاینكاران كه‌ ئاستی گۆڤاره‌كه‌یان به‌ كاره‌ هونه‌رییه‌كانیان به‌رزكردۆته‌وه‌.